📜 ภาพเก่าประวัติศาสตร์ “พระตะบอง” จากแผ่นดินสยาม สู่ความทรงจำร่วมสองชาติ

📜 ภาพเก่าประวัติศาสตร์ “พระตะบอง” จากแผ่นดินสยาม สู่ความทรงจำร่วมสองชาติ

ภาพถ่ายเก่าใบหนึ่ง อาจดูเงียบงันในสายตาคนทั่วไป แต่สำหรับผู้ที่สนใจประวัติศาสตร์ ภาพนี้กลับทรงพลังอย่างยิ่ง เพราะมันคือหลักฐานทางเวลา ที่สะท้อนความเป็นมาอันซับซ้อนของดินแดนที่ชื่อว่า “พระตะบอง” หรือ บัตดอมบอง (ภาษาเขมร: បាត់ដំបង) เมืองสำคัญซึ่งครั้งหนึ่งเคยเป็น จังหวัดของสยาม หรือประเทศไทย มาก่อน

ในอดีต ดินแดนแถบนี้ประกอบด้วย พระตะบอง – เสียมราฐ – ศรีโสภณ ซึ่งล้วนอยู่ภายใต้การปกครองของสยามมาเป็นเวลานาน ก่อนจะมีการเปลี่ยนแปลงอธิปไตยตามบริบททางการเมืองและอิทธิพลของชาติมหาอำนาจในภูมิภาคอินโดจีน

พระตะบอง: จังหวัดของสยามในหน้าประวัติศาสตร์

ย้อนกลับไปในช่วงกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นจนถึงปลายสมัยรัชกาลที่ 5 ดินแดนพระตะบองถือเป็นหัวเมืองสำคัญของสยาม มีการแต่งตั้งขุนนางไทยเข้าไปปกครอง มีระบบการบริหารราชการแบบเดียวกับหัวเมืองอื่น ๆ ของประเทศ โรงเรียน วัด และสถานพยาบาล ล้วนใช้ ภาษาไทย เป็นภาษาราชการ

หลักฐานหนึ่งที่สะท้อนชัด คือ ภาพถ่ายป้ายโรงพยาบาลจังหวัดพระตะบอง ซึ่งปรากฏข้อความเป็น ภาษาไทยอย่างชัดเจน บนป้าย นี่ไม่ใช่เพียงภาพเก่า แต่คือเอกสารทางประวัติศาสตร์ที่ยืนยันสถานะของพระตะบองในฐานะ “จังหวัดของสยาม” ในช่วงเวลาหนึ่งของประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้

การเปลี่ยนผ่านของดินแดน กับสนธิสัญญาที่โลกไม่ลืม

ในปี พ.ศ. 2450 (ค.ศ. 1907) สยามได้ลงนามใน สนธิสัญญากับฝรั่งเศส ซึ่งเป็นเจ้าอาณานิคมในอินโดจีนในขณะนั้น ส่งผลให้สยามต้องยกดินแดน พระตะบอง เสียมราฐ และศรีโสภณ ให้แก่ฝรั่งเศส เพื่อแลกกับการรักษาเอกราชของประเทศและการยุติแรงกดดันจากอำนาจตะวันตก

แม้ดินแดนจะเปลี่ยนมือ แต่ร่องรอยของสยามยังคงหลงเหลืออยู่ ทั้งในรูปแบบสถาปัตยกรรม วัดวาอาราม ระบบชลประทาน รวมถึงภาพถ่ายและเอกสารเก่าอย่างภาพป้ายโรงพยาบาลแห่งนี้

ภาพเก่า กับความทรงจำร่วมของผู้คนสองฝั่งแดน

สำหรับคนไทย ภาพนี้คือความทรงจำของดินแดนที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของประเทศ

สำหรับชาวกัมพูชา ภาพนี้คือหลักฐานแห่งการเดินทางของประวัติศาสตร์เมืองบัตดอมบอง

และสำหรับคนรุ่นใหม่ ภาพนี้คือบทเรียนว่า พรมแดนประเทศอาจเปลี่ยนแปลงได้ แต่ประวัติศาสตร์ไม่เคยหายไป

พระตะบองในวันนี้ อาจไม่ใช่จังหวัดของไทยอีกต่อไป แต่เรื่องราวของมันยังคงถูกบันทึกไว้ ผ่านภาพถ่ายเก่า ตัวอักษรภาษาไทยบนป้ายโรงพยาบาล และความทรงจำที่เชื่อมโยงผู้คนในภูมิภาคนี้เข้าด้วยกันอย่างลึกซึ้ง